Til baka

Grein

Auðlindagjöld sem lausn á hallavanda hins opinbera í Færeyjum

Auðlindagjöld á sjávarútveg og fiskeldi eru nú til umræðu hjá nágrönnum okkar í Færeyjum og þau álitin góð leið til að bæta sjálfbærni opinberra fjármála þar.

Framreikningur á tekjum og gjöldum hins opinbera í Færeyjum sýna halla á þessum rekstri uppá 9% af vergri landsframleiðslu (VLF) þegar til lengri tíma er litið miðað við óbreyttar forsendur um tekjuöflun og rekstur. Mögulega má auka sjálfbærni fjármála hins opinbera með því að auka hlutdeild þess í auðlindaarði (umframhagnaði) sem verður til í auðlindagreinunum fiskveiðum og fiskeldi. Þetta ónýtta tekjusvigrúm Landsjóðsins nemur að jafnaði 6% af VLF.

Þjóðhagsráð Færeyja (f. Búskaparráðið, e. The Faroese Economic Council) hefur undangenginn áratug ítrekað lagt áherslu á ósjálfbærni í tekju- og útgjaldakerfum hins opinbera. Framreikningar benda til að útgjöld vaxi hraðar en tekjur. Í vorskýrslu sinni árið 2024 áætlaði ráðið að halli á rekstri hins opinbera yrði um 9% af vergri landsframleiðslu Færeyja til lengri tíma litið ef ekki yrði gripið til gagnaðgerða. Til samanburðar má nefna að 9% af VLF nú jafngildir 2,25 milljörðum danskra króna (um 44 milljarðar íslenskra króna. 9% af VLF á Íslandi árið 2024 jafngildir 410 milljörðum íslenskra króna).

Í vorskýrslunni lagði Þjóðhagsráðið til aðgerðir til að takast á við langtíma-sjálfbærnivanda hins opinbera. Hækkun eftirlaunaaldurs er veigamesta tillagan. Með hærri eftirlaunaaldri fjölgar fólki í vinnu og að útgjöld hins opinbera vegan lífeyris lækka. Vorskýrslan nefndi einnig aðrar endurbætur á efnahagssviðinu sem miðuðu að því að auka fjárhagslega sjálfbærni hins opinbera. Í þessari grein er bent á viðbótaraðgerðir: hækkun veiðigjalda í sjávarútveginum og hækkun gjalda fyrir nýtingu færeyskra strandsvæða til fiskeldis. Tekjur af þessum tekjustofnum myndu koma til viðbótar ávinnings af öðrum aðgerðum sem fyrr hafa verið nefndar.

Efnahagsleg …

Fáðu áskrift til að lesa

Áskrift að Vísbendingu hæfir þeim sem hafa gaman að óvilhöllum greiningum og gagn af greinargóðum upplýsingum um efnahagsmál, viðskipti og nýsköpun.

Næsta grein