USD 126,1 -0,1%
EUR 147,8 -0,1%
GBP 169,0 0,3%
DKK 19,8 -0,1%
SEK 13,6 0,2%
NOK 12,4 0,1%
CHF 158,7
CAD 91,5 -0,1%
JPY 0,8 -0,2%
Stýrivextir 7,2%
Verðbólga 3,7%
Mannfjöldi 393.160
USD 126,1 -0,1%
EUR 147,8 -0,1%
GBP 169,0 0,3%
DKK 19,8 -0,1%
SEK 13,6 0,2%
NOK 12,4 0,1%
CHF 158,7
CAD 91,5 -0,1%
JPY 0,8 -0,2%
Stýrivextir 7,2%
Verðbólga 3,7%
Mannfjöldi 393.160
Til baka

Grein

Enn meiri skatt­ar og lands­fram­leiðsla

Rökræðan um skýrslu SFS gegn veiðigjöldum og áhrifin á landsframleiðslu heldur áfram og hér í þessari sjöttu grein ritdeilunnar og annarri grein höfundar er gagnrýni skýrsluhöfunda í síðustu viku svarað.

Ásgeir Daníelsson
Ásgeir Daníelsson
hagfræðingur

Í grein sem birtist í Vísbendingu 6. desember sl. ræddi ég mögulegar niðurstöður úr líkani í viðauka E í skýrslu sem Birgir Þór Runólfsson og Ragnar Árnason unnu fyrir SFS. Þar fá þeir út að hækkun skatta á fyrirtæki minnki landsframleiðslu. Ég sýndi m.a. að ef skattar í líkani þeirra eru ytri breytur sem stjórnvöld ákvarða, en það er algengasta forsendan í svona líkönum, fæst að hækkun skatta á fyrirtæki eykur landsframleiðslu. Þessi niðurstaða er oft kennd við Tryggve Haavelmo. Í svari Birgis og Ragnars sem birtist í Vísbendingu 17. janúar sl. eru engar athugasemdir við mína útreikninga en sagt að þeirra líkan sé „ekki gamaldags Keynesískt líkan af þeirri gerð sem Haavelmo fjallaði um árið 1945 í árdaga Keynesískrar hagfræði.“ Ekki veit ég af hverju þeir telja þetta rök gegn niðurstöðum úr þeirra líkani. Og ef út í það er farið segir aldur líkans oft lítið um gæðin. Keynesískt líkan Johns R. Hicks frá árinu 1937, IS-LM líkanið, er kennt í virtum háskólum og umfjöllunarefni í kennslubók Roberts Barros sem vísað er til í skýrslu Birgis og Ragnars.

Heildarskattar

Birgir og Ragnar gera ráð fyrir að skattar á heimili sé innri breyta sem ákvarðast af jöfnum líkansins, en skattar á fyrirtæki ytri breyta. Þess vegna hefur hækkun skatta á fyrirtæki áhrif á skatta á heimili í líkani þeirra. Þeir segja jöfnu (E.13) sýna áhrifin á heildarskatta, en sú jafna er röng. Rétta formúlan er í jöfnu (10) í minni grein. Með réttri formúlu gefur líkan þeirra að hækkun skatta á fyrirtæki veldur því að stjórnvöld þurfa að lækka skatta á heimili það mikið að heildarskattar (og ríkisútgjöld sem fylgja heildarsköttum) þurfa að lækka til að tryggja jafnvægi í hagkerfinu. Og öfugt, lækkun skatta á fyrirtæki leiðir til hækkunar heildarskatta og meiri landsframleiðslu, niðurstaða sem óneitanlega ber keim af niðurstöðum Haavelmos. Birgir og Ragnar nefna ekki þessar ábendingar í svari sínu.

Leysanleg líkön

Vandi Birgis og Ragnars er að ef vinnuafl ( ) er fest sem ytri breyta ásamt sköttum á heimili og fyrirtæki eru jöfnur í líkani þeirra fleiri en innri (óþekktu) breyturnar og engin lausn. Til að gera líkanið leysanlegt ákveða þeir að skattar á heimili sé innri breyta. Í svarinu segjast þeir hafa prófað að setja inn að skattar …

Fáðu áskrift til að lesa

Áskrift að Vísbendingu hæfir þeim sem hafa gaman að óvilhöllum greiningum og gagn af greinargóðum upplýsingum um efnahagsmál, viðskipti og nýsköpun.

Næsta grein

Jarðvísindi

Ljósleiðarabyltingin í náttúruvárvöktun

Jarðskjálftamælingar hafa gjörbyltst á skömmum tíma með nýrri tækni, sem gerir nú mögulegt að nema hreyfingar jarðar af ótrúlegri nákvæmni í rauntíma og auka þannig öryggi í mati á fyrirboðum eldgosa.
10 mín
Lesa núna
Ásgeir Daníelsson
Ásgeir Daníelsson
hagfræðingur
Birtist í 3. tölublaði 2025
760 orð · 4 mín lestur
Mest lesið
1
Samfélag

Tekjumissir við barneignir

2
Alþjóðamál

Evrópa þarf að standa saman

3
Grein

Ekki séns að þetta sé hægt – án staðla

4
Leiðari

Allsherjar bylting þekkingar eða andlegt hrun vitsmuna

5
Heimspeki

Tækniframfaratrú og veiklyndi mannsins

6
Máltækni

Gervigreindarbyltingin: Úr fleipum í framþróun

eldgos-bilamynd.original
Jarðvísindi 42. tbl.

Ljós­leið­ara­bylt­ing­in í nátt­úru­vár­vökt­un

Jarðskjálftamælingar hafa gjörbyltst á skömmum tíma með nýrri tækni, sem gerir nú mögulegt að nema hreyfingar jarðar af ótrúlegri nákvæmni í rauntíma og auka þannig öryggi í mati á fyrirboðum eldgosa.
Lesa núna
Strandir 01
Heimspeki 42. tbl.

Tækni­fram­fara­trú og veik­lyndi manns­ins

Vaxandi áhrif gervigreindar draga fram gamlar hugmyndir um tækni, mennsku og sjálfræði sem vekja upp endurnýjaða heimspekilega og siðferðilega ígrundun.
Lesa núna
_GSF1009
Atvinna 42. tbl.

Gervi­greind­ar­bylt­ing­in: Kost­uð af sér­fræð­ing­um en hag­nýtt af fyr­ir­tækj­um

Í nýrri könnun Visku kemur fram að sérfræðingar keyra gervigreindarbyltinguna áfram, fjármagna notkunina sjálfir og kalla eftir markvissri innleiðingu á vinnustöðum.
Lesa núna
Halldór Jörgen
Gervigreind 42. tbl.

Gervi­greind­in mun aldrei koma í stað mann­legra tengsla

Ásgeir Brynjar Torfason ritstjóri ræðir við Halldór Jörgen Faurholt Olesen um gervigreind.
Lesa núna
42225-Matrix-Red-Blue-Pill
Samfélag 42. tbl.

Sefj­un­ar­hag­kerf­ið og at­beini hönn­uða

Umbreytingarafl tækninnar birtist í mismunandi umgjörðum hagkerfisins, svo sem streymisveitu-, eftirlits-, hamfara- og anarkó-kapítalisma.
Lesa núna
Sonar-festival
Listir 42. tbl.

Sköp­un skepnu sem skap­ar

Skapandi gervigreind umbreytir listsköpun svo að lögfræðin, siðfræðin, hugvísindin og listirnar hafa ærin verkefni fyrir höndum sem dregin eru upp með þremur ólíkum sviðsmyndum.
Lesa núna
Skóli, menntun
Menntun 42. tbl.

Ný­sköp­un í þágu mennt­un­ar á tím­um örr­ar tækni­þró­un­ar

Ör tækniþróun kallar á endurnýjað menntakerfi þar sem menntatækni, rannsóknir og skýr stefna mætast til að tryggja gæði, aðgengi og ábyrga nýsköpun.
Lesa núna
Umferð, Reykjavík
Tækni 42. tbl.

Gervi­greind mun um­breyta heim­in­um

Gervigreind þróast með fordæmalausum hraða og umbreytir þekkingarvinnu, vélmennum og innviðum. Samfélagslegar afleiðingar fela í sér kerfisleg úrlausnarefni og siðferðileg álitaefni.
Lesa núna