Fyrir 40 árum var peningamagnskenningin vinsælasta kenningin um orsakir verðbólgu en hún kennir að verðbólga sé afleiðing af aukningu peningamagns umfram hagvöxt. Verðbólga væri „peningalegt fyrirbæri“ sem seðlabankar gætu komið í veg fyrir með réttri stjórnun á peningamagni. Þess vegna væri of mikil verðbólga alltaf þeim að kenna.

Þessi kenning á enn sína fylgismenn en þeim hefur fækkað. Það er ekki einu sinni ljóst hvaða peningamagn eigi að miða við. Í frægu ávarpi á þingi bandaríska hagfræðingafélagsins árið 1967 [43bcb1] hélt M. Friedman því fram að skynsamlegast væri að miða við peningamagn sem væri samtala seðla og myntar í umferð og innstæða í viðskiptabönkum. Í vaxandi hagkerfi Bandaríkjanna á þessum tíma taldi hann að lág og stöðug verðbólga væri tryggð ef þetta peningamagn jykist um 3-5% á ári. Í dag eru flestir á því að geta seðlabanka til að stjórna breytingum í tilteknu peningamagni og sambandið á milli breytinga í peningamagninu og verðbólgu séu mjög óviss og þess vegna geti seðlabankar ekki stýrt verðbólgu af þeirri nákvæmni sem Friedman gerði ráð fyrir.

Mynd 1 sýnir breytingar í grunnfé (M0) sem er samtala seðla og myntar og innstæða fjármálastofnana í seðlabanka. Þetta er ekki peningamagnið sem Friedman nefndi en sennilega það sem flestir þeirra sem hafa áhyggjur af miklum vexti peningamagns undanfarin ár miða við. Í myndinni sést að í Japan var verðhjöðnun helming tímabilsins frá árinu 2002 til ársins 2022 þrátt fyrir að grunnfé jykist nær öll árin og stundum mikið.

Árið 2013 jókst grunnfé um 46% en verðbólgan mældist …