Í október á síðasta ári var blásið til 24 stunda kvennaverkfalls til þess að mótmæla kynbundnum launamun og kynbundnu ofbeldi á Íslandi. Þúsundir söfnuðust saman í miðbæ Reykjavíkur til að sýna samstöðu.

Þótt kynbundið launabil á Íslandi sé mjög lítið á heimsvísu, telja Íslendingar að allur kynbundinn launamunur sé óásættanlegur. Fjórtánda árið í röð er Ísland í efsta sæti í alþjóðlegri skýrslu um kynjajafnrétti 2023 — The Global Gap report 2023. Ísland er einnig eina landið sem hefur lokað meira en 90% af kynbundnu launabili. Svokölluð Glerþaksvísitala tímaritsins The Economist metur Ísland sem besta staðinn í heiminum fyrir konur á vinnumarkaði. Þrátt fyrir þetta trúa Íslendingar því staðfastlega að nokkur launamismunur sé of mikill — og óásættanlegur.

Breyttar væntingar

Í Nóbelsverðlaunarannsókn sinni veitir hagfræðingurinn Claudia Goldin mikilvæga innsýn í þá þætti sem móta stöðu kvenna á vinnumarkaði. Fyrir það fyrsta sýnir hún fram á að breyttar væntingar gegndu mikilvægu hlutverki í að minnka launamun karla og kvenna í Bandaríkjunum á tuttugustu öldinni. Á milli áranna 1967 og 1989 jókst hlutfall ungra kvenna sem gerðu ráð fyrir að vera í starfi við 35 ára aldur úr 33% í 80%.

Getnaðarvarnir spila einnig stórt hlutverk. Með því að gera konum kleift að fresta barneignum og hjónabandi gátu þær valið að helga sig háskólanámi, séð fyrir sér sjálfstæða framtíð og mótað sjálfsmynd sína áður en þær stofnuðu fjölskyldu.

Goldin bendir á að ef ung kona hefur meira vald yfir því hvenær og hvort hún eignast barn, og ef hún getur gert ráð …