Í haustskýrslu Kjaratölfræðinefndar, sem kynnt var í gær, er varpað ljósi á launastig og launaþróun í hagkerfinu, eftir sundurliðun heildarsamtaka launafólks; ASÍ, BHM, BSRB og KÍ. Skýrslur Kjaratölfræðinefndar, sem koma út að vori og hausti, veita samningsaðilum og almenningi verðmæta innsýn í launaþróun og þróun hlutfallslegra launa milli stéttarfélaga og heildarsamtaka þeirra.

Með niðurstöðum skýrslna Kjaratölfræðinefndar á árinu 2023 má draga upp svo til heildstæða mynd af launaþróun á tímabilinu mars 2019 til júlí 2023. Tímabil sem klókir almannatengslafulltrúar kusu að kalla „lífskjarasamninginn“ og „brúnna að bættum lífskjörum“ eða framlengingu lífskjarasamningsins.

Uppgjör lífskjarasamningsins sýnir skýrt að áhrif hans komu mismunandi niður á ólíkum hópum launafólks. Hluti millistéttarinnar og efri tekjuhópa m.a. háskólamenntaðir hjá ríkinu hafa setið eftir um langt skeið meðan önnur hafa upplifað verulega kaupmáttaraukningu. Þegar samningar losna á næsta ári munu sérfræðingar hjá ríkinu, bæði hjá BHM og KÍ t.a.m. horfa fram á kaupmáttarýrnun eða kaupmáttarstöðnun yfir lengri tíma. Þessi staða mun skapa verulegar áskoranir í næstu kjarasamningum. Taka ber hana alvarlega og bregðast við með viðeigandi hætti, ef aukinn efnahagslegur- og félagslegur stöðugleiki er sannarlega markmið allra samningsaðila.

Að meðaltali 8-20% kaupmáttaraukning frá 2019 og mest hjá Reykjavík

Á tímabili lífskjarasamningsins jókst kaupmáttur launavísitölunnar þ.e. reglulegs tímakaups um 10% á vinnumarkaði að meðaltali, vegna áhrifa launabreytinga og styttingar vinnuvikunnar. Kaupmáttaraukningin var mest hjá Reykjavíkurborg eða um 20% en minnst hjá ríkinu, um 8%. Hlutfallslaun milli almenns markaðar og ríkisins annars vegar og sveitarfélaganna hins vegar hafa því breyst nokkuð á tíma lífskjarasamningsins.

Þetta misvægi má annars vegar …