Árlega eru gerðar svokallaðar tryggingarfræðilegar úttektir á samtryggingardeildum lífeyrissjóða. Þeim er ætlað er að meta í hvaða mæli sjóðirnir standi undir skuldbindingum sínum vegna þeirra sem eru sjóðfélagar á uppgjörsdegi, sem er oftast í árslok. Matið byggist á þeirri forsendu að sjóðfélagarnir séu í sjóðnum út starfsævina og fái eftir það lífeyri frá honum til æviloka. Matið felst síðan í því að bera saman annars vegar eignir á uppgjörsdegi og núvirði framtíðariðgjalda og ávöxtunar þeirra, og hins vegar núvirði skuldbindinga, bæði þeirra sem eru þegar áfallnar og þeirra sem munu koma til vegna framtíðariðgjalda.

Niðurstaðan úr þessu mati skiptir miklu máli, því í lögum um lífeyrissjóði er kveðið á um að ef munurinn á núvirði eigna og núvirði skuldbindinga samtryggingardeilda sem ekki njóta bakábyrgðar launagreiðanda er á einu ári annað hvort neikvæður eða jákvæður sem nemur meira en 10% af núvirði skuldbindinga eða að meðaltali meira en 5% af núvirði skuldbindinga í fimm ár, þá þurfi sjóðirnir að breyta annað hvort réttindum eða iðgjöldum til að komast inn fyrir þessi mörk, sem í raun hefur yfirleitt verið breyting á réttindum.

Hlutverk og eðli núvirðingarstuðuls

Til að framkvæma þessa útreikninga þarf að ákveða hvaða prósentu eigi að nota til að reikna núvirði framtíðarstærða og hvaða ávöxtun eigi að gera ráð fyrir á framtíðareignum. Það er hægt að færa rök fyrir því að eins og kerfið er byggt upp ætti þetta að vera sama talan. Þannig hefur það líka verið hér á landi svo áratugum skiptir að núvirðingarstuðulinn og forsendan um raunávöxtun …